Sztuka Walki Aikido

Aikido z racji swojej egzotyki jest specyficzną formą sztuki walki. Zrozumienie jej strategii oddziaływania wymaga zapoznania się przynajmniej ogólnie z elementami japońskiej kultury i filozofii sztuk walki (budō), które w sposób istotny kształtują zachowania ćwiczących.

Współczesna wartość tej filozofii sprowadza się do głębokiego przekonania, iż możliwości oddziaływania człowieka na własny charakter, wolę, ideały są nieograniczone. Nie ma innej granicy w dążeniu do pełni człowieczeństwa niż ta, którą człowiek stanowi sam dla siebie.

U podłoża filozoficznego tej japońskiej sztuki walki leży więc głęboki szacunek dla ciężkiej pracy jako środka kształtowania osobowości człowieka. Stworzył ją na początku XX wieku mistrz Morihei Ueshiba. Opiera się na praktycznych ruchach samoobrony, zaczerpniętych ze sztuk posługiwania się mieczem, włócznią, jūjutsu, aiki-jūjutsu i innych. Obca jej jest jakakolwiek forma rywalizacji. Aikido uczy harmonii z samym sobą i tym co nas otacza. Ćwiczący uczy się nie tylko technik obrony: padów, zejść z linii ataku, wykonywania dźwigni i rzutów na atakującym przeciwniku. Aikido jest także wspaniałą formą rekreacji ruchowej, rozwijającą harmonijnie wszystkie partie mięśni i zwiększającą sprawność fizyczną oraz korygującą wady postawy. Jednocześnie jest to forma relaksu psychicznego i antidotum na stres dnia codziennego. Trening aikido przynosi wiele radości z pokonywania własnych ograniczeń i słabości, uczy jednocześnie akceptacji siebie i otoczenia.

Charakterystyka sztuki walki aikido

Aikido znane jest jako jedna z najbardziej wysublimowanych i wyrafinowanych sztuk walki, która na swych wyższych poziomach staje się efektywną dyscypliną służąca rozwojowi, integracji i wykorzystaniu całości sił każdego człowieka, zarówno fizycznych jak i duchowych. Aikido kultywuje japońską tradycję wyrażającą się w charakterystycznych strojach, zachowaniach, ceremonii oraz przywiązaniu do szczytnych ideałów japońskiej kultury.

Filozofia aikido wyklucza agresję, a istota jej przesłania zawarta jest w nazwie tej sztuki walki. Słowo aikido ma wiele znaczeń i trudno je dosłownie przetłumaczyć. Składa się z trzech członów: „Ai” – oznacza harmonię, koordynację, „Ki” – energię, siłę wewnętrzną, „Do” – drogę, można wiec starać się je przetłumaczyć jako drogę do harmonii ciała i ducha poprzez pojednanie z naturą.

Aikido naucza drogi odniesienia ostatecznego zwycięstwa przez oparcie się na filozofii odejścia od konfliktu. Odejście od konfliktu oznacza pozbycie się wszelkich agresywnych, wojowniczych, niszczycielskich instynktów w umyśle człowieka i ukierunkowanie ich na siłę twórczej miłości.

Etyka aikido polega na uświadomieniu przeciwnikowi, że walka jest bez sensu. „Kiedy zaatakuje mieczem – niech tnie powietrze, aż wyda mu się to bezsensowne. Niech kłuje nożem w pustkę, zadaje ciosy, które go tylko zmęczą, próbuje chwytów, które nic nie chwytają. Niech przenika przez obrońcę jak przez mgłę lub odbija się od niego łagodnie, jak płatki śniegu od szybko wirującej kuli. Wówczas zrozumie, że atak i agresja nie mają sensu. Odejdzie pokonany, lecz w istocie bogatszy w człowieczeństwo” – Morihei Usehiba.

Aikido w sposób istotny różni się od innych szkół walki. Różnica leży głównie w podstawowej motywacji i charakterystycznych efektach niezawodnie identyfikujących praktykę aikido, na które kładziony jest stały i niezmienny nacisk.

Zaliczamy do nich:
• Aikido, szczególnie w zastosowaniach typowo praktycznych, jest sztuką samoobrony. Jest poświęcone tylko i wyłącznie etycznej obronie przed niesprowokowanym atakiem – w samym aikido nie istnieje atak. Techniki wykonywane przez zaawansowanych praktyków, którzy osiągnęli już pewien stopień mistrzostwa, nie pozostawiają po sobie żadnych kontuzji.
• Aikido posiada charakterystyczną, typową dla siebie strategię (czyli odpowiednie ruchy, przemieszczenia i techniki), która nacisk kładzie na kolistość lub sferyczność swoich zastosowań.

Trening aikido odbywa się w dojo (pomieszczenie ćwiczeń). Na początku nowicjusz uczy się etykiety (ceremonii opartej na japońskich zwyczajach), koncentracji, ćwiczeń ruchowych, oddechowych, uczy się bezpiecznych padów.

W późniejszym okresie próbuje odnajdywanie w swoim ciele tzw. seika tanden, centrum ciała ludzkiego, pokrywającego się z jego środkiem ciężkości. Jest to podstawą aikido. Bez opanowania tej umiejętności nauka zasłon, padów i dźwigni nie na wiele się przyda. „Kto kontroluje tanden, ten kontroluje wszystko”. Z punktu widzenia ruchów obronnych i taktyki umiejętność odruchowej centralizacji ciała ma kluczowe znaczenie. Podczas treningu kształci się nie tylko technikę, ale i odporność psychiczną. Ideałem aikido jest aby jego założenia stosować nie tylko na sali ćwiczeń, ale także w codziennym życiu. Chodzi o podporządkowanie ciała umysłowi, sprawianie, aby człowiek stał się lepszy, zdrowszy, wewnętrznie bogatszy. Zachowanie agresywne, jako sprzeczne z harmonijną istotą natury, narusza podstawową regułę filozofii aikido.

W aikido istnieje około 150 podstawowych ruchów (technik), a ich odmian jest ponad 10 tysięcy. Opanowanie tej sztuki umożliwia obronę przed wszelkimi formami ataku, zarówno w pozycji stojącej, jak i siedzącej, przed jednym, a także przed wieloma napastnikami.

Aikido w mistrzowskim wykonaniu jest nie tylko bardzo skuteczną sztuką samoobrony, ma również niezwykłe wartości estetyczne. Z podziwem i zachwytem można przyglądać się finezyjnym ruchom mistrza, który odpiera nawet najdziksze ataki z niezwykłą płynnością i gracją.

Aby zajmować się aikido nie trzeba mieć silnych mięśni i ogromnej postury. Wystarczy być precyzyjnym, giętkim i umieć wczuwać się w ruchy i zamierzenia partnera. Aikido jest szczególnie atrakcyjne dla kobiet. Niektóre z ćwiczeń wymagają takiej miękkości ruchów i gracji, że przypominają lekcje tańca. Atmosfera w dojo jest bardziej łagodna niż w innych szkołach walki. Nie oznacza to oczywiście pełnej swobody, gdyż zachowania na sali obwarowane są regułami wynikającymi z obyczajowości twórców sztuki oraz dyscypliną konieczną do pracy nad ciałem własnym i partnerów.

Aikido jest sztuką wielopoziomową i w zależności od stopnia rozwoju danej osobowości może przyjmować różne formy. Może na przykład być efektywnym sposobem samoobrony, umożliwiającym poradzenie sobie z dowolną praktycznie formą ataku. Może też, już na wyższym poziomie, stać się metodą ciągłego rozwoju, zmierzania w kierunku całkowitej jedności ciała i ducha. W końcu stać się może filozofią integracji, harmonijnego współżycia człowieka z człowiekiem i ludzi ze swym otoczeniem. Wszystkie te cele osiągane są dzięki praktycznym ćwiczeniom aikido, które polegaią na wykonywaniu charakterystycznych serii ruchów składających się na poszczególne techniki neutralizacji.

Trening aikido odbywa się wielopoziomowo, ponieważ jego ostatecznym celem jest rozwój osobowości i jej całkowita integracja pod każdym względem, zarówno fizycznym, jak psychicznym, czyli holistyczny rozwój. W rezultacie otrzymuje się bardzo wysoki stopień koordynacji: płynne, miękkie i bardzo funkcjonalne ruchy, wolne od wszelkich usztywnień czy to natury fizycznej, czy umysłowej. Z tego powodu, niezależnie od sprawdzonej skuteczności aikido jako sztuki walki, przyciąga ona osoby zajmujące się różnymi sportami. Korzystają one z aikido jako metody służącej poprawie refleksu, koordynacji ruchowej i ogólnie dobrego samopoczucia. Aikido mogą ćwiczyć kobiety, dzieci i osoby starsze, dla których taka kombinacja aktywności fizycznej i umysłowej może być bardzo stymulująca.

Regularne ćwiczenia aikido niosą ze sobą wiele pozytywnych rezultatów dla zdrowia ze szczególnym uwzględnieniem układu oddechowego i krążenia. Na rozwój pierwszego z nich zbawienny wpływ wywiera praktyka oddychania brzusznego, natomiast ćwiczenia całego ciała rozwijają układ krążenia. Oprócz rozwoju tych szczególnie ważnych dla zdrowia układów, aikido poprawia również ogólną kondycję fizyczną oraz, co jest bardzo istotne, ćwiczenia aikido jako praktyki koncentrującej się na redukcji i eliminacji wszelkich napięć czy to fizycznych czy umysłowych stanowią swoisty zawór bezpieczeństwa dla ludzkiej psychiki.